İstanbul’un fethinden, günümüze kadar, ezan sesinin duyulmadığı, cuma namazının kılınmadığı tek bir gün bile olmamıştır. Bu durum İstanbul’un işgal günlerinde bile bu durum değişmemişti. Sadece 29 Eylül 1730 cuma günü hariç.

29 Eylül 1730, günlerden cumaydı. O gün Osmanlı İmparatorluğu tarihinde bir ilk yaşandı. Çünkü camiler kapatıldı ve ezan okunması yasaklandı..

İşte, bu yasağın ilginç öyküsü:

Lâle Devri

Lâle Devri, Osmanlı Devleti’nde, 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayıp, 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı ile sona eren dönemdir. Bu dönemin padişahı III. Ahmet, sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa‘dır.[1]

Pasarofça Antlaşması’nın ardından başlayan uzun barış döneminde başta Haliç ve Boğaziçi olmak üzere iptilâ derecesine varan bir yaygınlıkta lâle yetiştirildiğinden ilk defa Yahya Kemal Beyatlı bu devir için Lâle Devri tabirini kullanmıştır.[2]

Patrona Halil Ayaklanması

‘Lale Devri’ döneminde imparatorluğa barış hakim olmuş ama bir kesim sınırsız bir eğlenceye dalmış, devlet kendi başına bırakılmış, neticede ekonomi yoldan çıkmış, pahalılık dayanılmaz bir hal almıştı. Halktan homurdanmalar yükseliyordu.

Bayezid Hamamı’nın telláklarından Patrona Halil önderliğinde sokağa dökülen halk çok kısa zaman içinde kendilerine binlerce kişiye ulaştılar. Tüm bunlar yaşanırken saray, olup bitenin henüz farkında değildi ama isyancılar da ne yapacaklarına henüz karar vermemişlerdi.

Halil ile yeniçeriler arasındaki ilk ciddi görüşme, sokağa dökülmelerinin ikinci gününde yapıldı. İşte tam bu sırada, ortaya ‘Deli İbrahim‘ adında bir softa çıktı. Patrona Halil ile yeniçeri ağalarının önüne geldi ve ‘Mübarek bir davaya kalktınız. Zalimlerden hesap soruyorsunuz. Böyle büyük bir günde ezan okunmaz, namaz kılınmaz‘ dedi.

Deli İbrahim’in fetvasıyla, o gün camiler ve mescitler kapatıldı, ezan okunması ve camilere namaz için gelinmesi yasaklandı ve 29 Eylül 1730 günü, tarihlere ‘İstanbul’da fetihten bu yana ezan okunmayan tek gün’ olarak geçti.

Yeniçeriler saraya yürüyüp Üçüncü Ahmed‘i tahtından indirdiler. Tahta Birinci Mahmud geçti. Damad İbrahim Paşa önce idam edildi, sonra cesedi parçalandı. Ayaklanma 29 gün boyunca devam etti.

Arnavut asıllı Patrona Halil’in sebep olduğu isyan bitip, sular durulduktan sonra, I. Mahmud İstanbul kadısına ‘Sebep olduğu kötü hatıradan dolayı bundan böyle hamamlarda Arnavut tellák çalıştırılmayacaktır‘ yazılı bir ferman gönderdi.

Kaynaklar

  1. https://islamansiklopedisi.org.tr/lale-devri
  2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Lale_Devri

Subscribe
Bildir
guest
0 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments